วัดศรีสุธาวาส พระอารามหลวง
พระพุทธศิลามงคลมิ่งเมือง(หลวงพ่อหิน)
เป็นพระพุทธรูปที่แกะสลักจากหินมีขนาดหน้าตักกว้าง 37
เซนติเมตร สูง 54 เซนติเมตร ศิลปะสมัยทวารวดีตอนปลายราวพุทธศตวรรษที่ 16
ค้นพบในสวนเอกชน บริเวณหมู่บ้านโป่ง ตำบลกกดู่ อำเภอเมืองเลย เมื่อพุทธศักราช 2498
พระธรรมวราลังการ (หลวงพ่อศรีจันทร์) ซึ่งลักษณะนั้นดำรง
สมณศักดิ์พระครูอดิสัยคุณาธาร ได้ไปอัญเชิญมาประดิษฐานไว้ที่วัดศรีสุธาวาส
จนถึงปัจจุบัน หลวงพ่อหิน มีอภินิหาร
และมีความศักดิ์สิทธ์เป็นที่เคารพบูชาของพุทธศาสนิกชนตลอดมา
พระพุทธรูปปางประทานอภัย ชนิดสำริดศิลปะอยุธยา พุทธศตวรรษที่ 23 สูง
98 เซนติเมตร ฐานกว้าง 20 เซนติเมตร กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนแล้ว นายกิตติวัฒน์
เป็นผู้อ่านจารึกพระพุทธรูปนี้ ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่วัดศรีสุทาวาส พระอารามหลวง
อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลยอักษรที่จารึกเป็นอักษรธรรมอิสานจารึกด้านหน้า ด้านข้าง และด้านหลัง
มีข้อความที่เขียนไว้ว่า
สังกราช 74 ตัวปีเตาสี เดือน 4 ขึ้น 6 ค่ำ วัน 5 มื้อฮับเหม้าฤกษ์ 3
ยามกองแลง ได้รจนาพุทธรูปองค์นี้ภายในมีมหาสมเด็จสังฆราชาเจ้าวัดกลาง
เมืองทรายขาวเป็นประมุข แลสังฆเจ้าทั้งหลาย พร้อมกันแล้ว
แลภายนอกมีพระยาทรายขาวเป็นประมุข และศรัทธามรรค นายกอุบาสกอุบาสิกาเมืองเลย
และน้ำคู้ พร้อมกันสร้างไว้ขอให้ดังพระเจ้าเทศนา ขนานโพธิ ปัญญา เป็นผู้ริจนา ขอ
สุข 3 ประการ ทุวํ ทุวํ 74 ตัวปี เต่าสี
จากจารึกฐานพระพุทธรูปนี้นับได้ว่ามีความสำคัญยิ่งกับประวัติของเมืองเลย
หรือ ไทเลย เพราะในจารึกนั้นได้พูดถึงคำว่า อุบาสิกาเมืองเลยนี้ก็แสดงว่า
คำว่าเมืองเลยนั้น มีมาก่อน พ.ศ. 2255 แน่นอน
แหล่งที่มา
หนังสือ ประวัติศาสตร์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ของดีไทเลย
นายฐานันคร ศรีสุธรรม