งานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย ชื่อเดิมงานกาชาดดอกฝ้ายบาน มะขามหวานเมืองเลย หรือบางคนอาจจะเรียกสั่นๆว่า งานดอกฝ้ายเมืองเลย งานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย ชื่อเดิมงานกาชาดดอกฝ้ายบาน มะขามหวานเมืองเลยหรือบางคนอาจจะเรียกสั่นๆว่า งานดอกฝ้ายเมืองเลย ชื่อนี้สำหรับหลายคนคงคุ้นหูอย่างแน่นอนเพราะถูกพูดถึงในเพลง รักสลายดอกฝ้ายบาน แต่งโดยดาว บ้านดอน ขับร้องโดยจินตหรา พูนลาภ ที่โด่งดังในอดีตแต่มีน้อยคนที่จะรู้ที่มาที่ไป และสาเหตุของการเปลี่ยนชื่อในแต่ละครั้ง วันนี้ Gotoloei จะพาทุกท่านไปรู้จักกับงานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย แบบเจาะลึกกันครับ กล่าวถึงจังหวัดเลยนั้นเป็นจังหวัดที่มีแนวเขตติดต่อกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว โดยมี "น้ำเหือง" และ "แม่น้ำโขง" เป็นเขตแนวธรรมชาติกั้นพรมแดน จังหวัดเลยในช่วงฤดูหนาวของจังหวัดเลยนั้น ในอดีตอากาศจะหนาวจัด และต่อเนื่องยาวนานหลายเดือน คือประมาณเดือนตุลาคมถึงมีนาคม อำเภอภูเรือ จังหวัดเลยเคยอากาศหนาวที่สุดในประเทศมาแล้ว จังหวัดเลยจึงมีคำขวัญประจำจังหวัดว่า "เมืองแห่งทะเลภูเขา สุดหนาวในสยาม”( ปัจจุบัน เมืองแห่งทะเลภูเขา สุดหนาวในสยาม ดอกไม้งามสามฤดู ถิ่นที่อยู่อริยสงฆ์ มั่นคงความสะอาด ตามหนังสือราชการที่ ลย0017.3/ว 5557 ลงวันที่ 30 สิงหาคม 2559 ลงนามโดยนายวิโรจน์ จิวะรังสรรค์ ผู้ว่าราชการจังหวัดเลย ในขณะนั้น) เมื่ออากาศหนาวเหน็บเช่นนี้ ผู้คนจึงทำ ผ้าห่มสำหรับห่มกันหนาวกัน ซึ่งวัตถุดิบที่ใช้หลักๆ ก็คือฝ้ายโดยจะใช้ยัดเป็นไส้ในผ้าห่ม ส่วนผืนผ้านั้นก็จะทอขึ้นจากฝ้าย ผ้าห่มชนิดนี้ชาวเลยจะทำกันทั่วไป ปัจจุบันนี้ก็ยังพอหาซื้อได้อยู่ที่อำเภอเชียงคานฝ้ายนี้ชาวบ้านก็จะปลูกเอง และนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลาย จนถึงขนาดมีโรงหีบฝ้ายตั้งขึ้นหลาย แห่งเพื่อรับซื้อฝ้ายเพื่อนำไปขายต่ออย่างเป็นล่ำเป็นสันทีเดียว และเนื่องจากจังหวัดเลย เป็นจังหวัดเดียวของประเทศที่ปลูกฝ้ายมากเป็นอันดับ ๑ ในสมัยนั้น จุดเริ่มต้นของงานดอกฝ้ายเมืองเลย“ประพันธ์ พลอยพุ่ม” ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเลย ร่วมกับชาวเลยจัดงาน “ดอกฝ้ายบานที่เมืองเลย” ขึ้น เริ่มจัดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2523 ในสมัยนายวิชิต ลักษณสมพงษ์ เป็นผู้ว่าราชการจังหวัด ใช้ชื่องานว่า “ดอกฝ้ายบานที่เมืองเลย และงานกาชาดจังหวัดเลย”โดยงานมีขึ้นระหว่างวันที่ 30 มกราคม ถึง 3 กุมภาพันธ์ 2523 ครั้งนั้นจัดขึ้นที่ด้านหลังที่ว่าการอำเภอเมืองเลยเก่า ติดกับศาลาเทศบาลเมืองเลยใน “สวนสาธารณะกุดป่อง” ที่ล้อมรอบด้วยน้ำกุดป่องงานครั้งนั้นเพื่อส่งเสริมและประชาสัมพันธ์การปลูกฝ้ายในฐานะเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดเลย เพราะทำรายได้ให้จังหวัดเลยเป็นอันดับหนึ่งเลย เป็นจังหวัดเดียวของประเทศที่ปลูกฝ้ายมากเป็นอันดับ 1 ในสมัยนั้น และเพื่อเผยแพร่ชื่อเสียงของจังหวัดเลยในด้านการท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่มีอยู่มากมาย คือ ภูกระดึง ภูเรือ ภูหลวง ควบคู่กับการส่งเสริมเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม ขณะเดียวกันก็เป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชนในชนบทที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมได้ท่องเที่ยวพักผ่อน รื่นเริงสนุกสนาน โดยในช่วงฤดูหนาวถือว่าเป็นช่วงระยะเวลาที่เหมาะสมกับการจัดงานมากที่สุด เพราะเป็นช่วงที่มีอากาศหนาวเย็น และฝ้ายกำลังออกดอกขาวบานสะพรั่งไปทั่วจังหวัดเลย ต่อมาสภาพเศรษฐกิจและสังคมเปลี่ยนไป ฝ้ายซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจอันดับหนึ่งของจังหวัดเลย ขาดการเอาใจใส่ส่งเสริม เกษตรกรหันไปสนใจปลูกมะขามหวาน ข้าวโพด มะม่วงหิมพานต์ ยางพารา อ้อยและมันสัมปะหลัง ในสมัยนายชีวิน สุทธิสุวรรณ เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดเลย ได้มอบหมายให้คณะกรรมการในครั้งนั้นผลักดันให้นำชื่อมะขามหวานเข้าไปเป็นส่วนหนึ่ง ของชื่องาน จึงได้เปลี่ยนชื่องาน จากชื่อเดิมเป็น "งานกาชาดดอกฝ้ายบาน มะขามหวานเมืองเลย" ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2531 มาจนถึง พ.ศ.2557 โดยจัดต่อมาเป็นประจำทุกปี ที่สนามหน้าศาลากลางจังหวัดเลย รวมทั้งส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัดเลย โยงไปถึงการพัฒนาเศรษฐกิจของคนในท้องถิ่น จึงมีการแสดงสินค้าเกษตร สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ และเพื่อเป็นการส่งเสริมความรักความสามัคคี และรักหวงแหนในวัฒนธรรมพื้นบ้าน อันเป็นการพัฒนาสังคมโดยผ่านกระบวนการแสดงออกร่วมกัน ทางสภาวัฒนธรรมจังหวัด/อำเภอ/ตำบล/เทศบาล และศูนย์วัฒนธรรม ได้ร่วมกันออกร้านในงานนี้ พร้อมทั้งจัดประกวดและสาธิตการแสดงวัฒนธรรมท้องถิ่นโดยจัดในวันที่ 1 ถึง 9 กุมภาพันธ์ ของทุกปี ต่อมาสมัยนายวิโรจน์ จิวะรังสรรค์ เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดเลย ในปี พ.ศ.2557 จังหวัดเลย ประกาศปรับเปลี่ยนชื่อ งานกาชาดดอกฝ้ายบาน มะขามหวานเมืองเลยเป็นงาน “ งานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย “เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไป โดยจังหวัดเลยได้จัดการประกวดตั้งชื่องานกาชาดประจำปี ให้สอดคล้องกับอัตลักษณ์ของจังหวัด และสถานการณ์ปัจจุบัน โดยเปิดให้เด็ก เยาวชน ประชาชนทุกภาคส่วน ได้มีส่วนร่วมในการตั้งชื่องานกาชาดจังหวัดเลย ซึ่งเป็นงานประเพณีที่สำคัญ และเป็นการกระตุ้นและสร้างจิตสำนึกผูกพันกับถิ่นกำเนิดจังหวัดเลย มีผู้สนใจเสนอชื่องานเข้าประกวดจำนวนกว่า 100 ชื่อ และคณะกรรมการจัดการประกวดตั้งชื่องานกาชาดจังหวัดเลย ที่จังหวัดตั้งขึ้น ได้พิจารณาตัดสินให้ผลงานของ นางสาวรัชฎาพร วรรณไชย นักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏเลย เป็นชื่อชนะเลิศ คือ “ งานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย “ โดยให้เหตุผลว่า จังหวัดเลยเป็นจังหวัดที่มีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ เป็นจังหวัดที่มีอากาศหนาว มีการปลูกฝ้าย เพื่อนำมาทำเป็นเครื่องนุ่งห่ม เป็นจำนวนมาก จนได้ชื่อว่า เป็นจังหวัดที่ผลิตฝ้ายเป็นอันดับหนึ่งของประเทศ งานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย ถือได้ว่าเป็นงานใหญ่ของจังหวัดที่จะได้เห็นการมีส่วนร่วมของชาวเลยทุกอำเภอ จะมีการจัดขบวนรถแห่ และขบวนการแสดงในพิธีเปิดงาน รวมทั้งการออกร้านแสดงถึงเอกลักษณ์ และผลงาน ผลผลิตเด่น แยกเป็นร้านของแต่ละอำเภอ และจัดระหว่างวันที่ 1-9 กุมภาพันธ์ ของทุกปี บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัดเลย ถึงแม้ว่าชื่อจะถูกเปลี่ยนแปลงตามกาลเวลาให้เข้ากับยุคสมัย แต่ว่างานกาชาดดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลย ก็ยังคงเป็นอีกหนึ่งงานสำคัญของจังหวัดเลย 1-9 กุมภาพันธ์ ของทุกปี อย่าลืมมาชมมาสัมผัสวัฒนธรรมของ เมืองเลยบ้านเฮากันนะครับในปี 2561 ใช้ชื่องานว่า งานดอกฝ้ายบาน สืบสานวัฒนธรรมไทเลยข้อมูล สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดเลย http://www.loei.go.thภาพ เลยเถิดตะเลิดเลย
