บ้านหาดทรายขาว

ประวัติและความเป็นมาของหมู่บ้าน
มีหาดทรายขาวสะอาด อยู่ริมแม่น้ำเลย บริเวณปากห้วยแม่น้ำเล็กสายหนึ่งไหลลงสู่แม่น้ำเลย จึงได้ตั้งชื่อหมู่บ้านหาดทรายขาว ที่ปรากฏในคำบอกเล่าสืบต่อๆกันมาจนถึงปัจจุบันนี้
บ้านหาดทรายขาว เดิมตั้งอยู่ริมแม่น้ำเลยทางทิศใต้ของหมู่บ้านโดยมียายแสง แสงขาว เป็นผู้ก่อตั้งประมาณ 300 ปีมาแล้ว มีบ้านเรือน 42 หลังคาการปกครองในขณะนั้นยังไม่มี ผู้ใหญ่บ้าน กำนัน ขึ้นอยู่ในเขตปกครองของตำบลธาตุ อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย โดยใช้หลักความศรัทธาผู้นำหมู่บ้านนำโดย ขุนอินทร์ ปัญญา ขุนแก้ว บับพา และผู้เฒ่า จางวางอยู่ประมาณ80 ปี เศษจึงได้มีผู้ใหญ่บ้านคนแรกขึ้น คือ นายทำมา แสงขาว ต่อมาได้เกิดไฟป่าไหม้หมู่บ้านเสียหายทุกหลังคาจึงได้อพยพมาตั้งหมู่บ้านทางทิศเหนือตามริมแม่น้ำเลย (ที่บ้าสนผามุมปัจจุบัน) โดยการนำของผู้ใหญ่ชื่อนายหลง แสงตามลำดับเรื่อยมาจนถึงสมัยของนายอุดทา แสงขาว เป็นผู้ใหญ่บ้าน ได้มีการสร้างวัด สร้างโรงเรียน อยู่ประมาณ 100 ปีเศษจึงได้ชักชวนชาวบ้านได้มาตั้งถิ่นฐานใหม่คือหมู่บ้านหาดทรายขาวย้ายมาเมื่อปี พ.ศ. 2498 โดยมีชาวบ้านหาดทรายขาวย้ายมาเมื่อปี พ.ศ. 2500 จึงได้ย้ายโรงเรียนและวัดมาพร้อมกันโดย นายสุนทร ผิวสวัสดิ์ ครูใหญ่ และหลวงปู่จันทา เป็นเจ้าอาวาส
โรงเรียนบ้านหาดทราบขาวสร้างเมื่อปีพ.ศ. 2484 มีนายเกตุ โคตรชนะ และนายไหล่ วงษ์ลา มาเป็นครูประจำโดยไม่มีครูใหญ่
ผู้ใหญ่บ้านคนแรกคือ นายแสง แสงขาว คนที่ 2 นายอุดทา แสงขาว คนที่ 3 คือ นายฝน แสงขาว คนที่ 4 นายสีไว ไชโยแสง เป็นกำนันคนแรก กำนันคนที่ 3 นายเสด็จ แสงขาว กำนันคนที่ 4 นายเวียง สิมสวัสดิ์ กำนันคนที่ 5 นายแจ้ง แสงขาว คนปัจจุบันคือ นายแพง แสงขาว
คำขวัญของหมู่บ้าน
ร่วมพลังพัฒนาชุมชน ทุกคนร่วมใจ
ร่วนสร้างความคิด ยาเสพติดไม่ยุ่งมุ่งพัฒนา
ศาสนาเป็นหลัก อนุรักษ์วัฒนธรรม
คำพังเพย (คำพะหยา)
คำพังเพยโบราณที่นิยมใช่กันในหมู่บ้าน
อย่าอยู่โดดเดี่ยวเดียวด้าย
เดี๋ยวจะกลายเป็นผู้อยู่ในโลกมืด
ทำความดีเอาไว้
ภายหน้าจะรุ่งเรือง
เอกลักษณ์หมู่บ้าน
งานจักสานบ้านเราก็พอมี
รายได้ดีเผาถ่านเป็นงานเสริม
เติมรายได้ส่วนหนึ่งพอเจือจุน
หนุนครอบครัวพออยู่ได้สบายเอย
ศิลปวัฒนธรรมประเพณีดีเด่นในหมู่บ้าน
- ตักบาตรเทโว วันขึ้นปีใหม่ เดือน มกราคม
- เวียนเทียนวันมาฆะบูชา เดือนกุมภาพันธ์
- บุญมหาชาติ เดือน มีนาคม
- ทำบุญประเพณีสงกรานต์ เดือน เมษายน
- วันวิสาขบูชา เวียนเทียนตามประเพณี เดือน พฤษภาคม
- ทำบุญวันเข้าพรรษา เดือน กรกฎาคม
- ทำบุญห่อข้าวประดับดิน เดือน กันยายน
- ทำบุญห่อข้าวสาก เดือน ตุลาคม
- ทำบุญออกพรรษา ทอดกฐิน เดือน พฤศจิกายน
- ทำบุญวันลอยกระทง เดือน พฤศจิกายน
สถานที่สำคัญในชุมชน
วัดธรรมสามัคคีบ้านหาดทรายขาว (หมู่ที่ 1)

ข้อมูลจาก ประวัติศาสตร์หมู่บ้านและชุมชนในจังหวัดเลย อำเภอเชียงคาน โดย กศน.อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย โครงการหนังสือสามัญประจำบ้าน สำนักงาน กศน. จังหวัดเลย พ.ศ.2553